Historia automatycznych skrzyń biegów sięga już początków zeszłego wieku, jednak na europejskich drogach zadomowiły się na dobre całkiem niedawno. Różnią się one sposobem działania, przenoszenia napędu. Poznajmy więc jak można je podzielić.
Skrzynie automatyczne pod względem sposobu sterowania można podzielić na główne grupy:
-
hydrauliczne – są to skrzynie, które na podstawie aktualnych parametrów jazdy i pracy silnika dobierają optymalne przełożenie całkowicie mechanicznie lub hydraulicznie. Także regulatory mechaniczno-hydrauliczne biorą pod uwagę szereg parametrów, jak np. prędkość kół (jazdy), prędkość obrotową silnika, moment rozwijany przez silnik, tryb pracy wybrany przez kierowcę i szereg dodatkowych blokad.
-
hydrauliczno-elektryczne – w praktyce są to skrzynie hydrauliczne, wzbogacone o elementy sterowania elektrycznego i elektronicznego. Pozwoliło to na zwiększenie ilości parametrów i blokad, np. do starszych skrzyń 3 biegowych dodawano w latach 80. czwarty bieg, sprzęgło konwertera (lock-up), układ redukcji biegów (kick-down) oraz inne funkcje sterowane elektrycznie i elektronicznie (zazwyczaj poprzez elektrozawory, włączone w układy hydrauliczne skrzyni.) Zwiększyło to znacznie ilość parametrów i blokad branych pod uwagę przy sterowaniu biegami.
Oraz obecnie najbardziej popularne:
-
Półautomatyczne – zwykła skrzynia biegów, która jest wyposażona w przystawkę elektro-mechaniczną, która za kierowcę wysprzęgla i zmienia biegi.![]()
-
bezstopniowe (Wariatory) – bazują one na różnych rozwiązaniach technicznych, ale główną różnicą w stosunku do skrzyń stopniowych jest brak ustawialnych przełożeń (typowa skrzynia automatyczna dysponuje konkretną ilością przełożeń). W tym typie skrzyni zachodzi ciągła zmiana przełożenia metodami hydraulicznymi lub przekładniami o zmiennym przełożeniu (np. z pasem albo łańcuchem i kołami skośnymi CVT). Z powodu trudności z przenoszeniem dużych mocy i momentów skrzynie takie są spotykane w samochodach małych (np. Mercedes A i B-klasy, czy Multitronic w VAG). Szeroko stosowane są również w skuterach.
-
hydrauliczne ze sterowaniem elektronicznym. Są to skrzynie wyposażone w sterowanie elektroniczne, w których praktycznie tylko elementy wykonawcze i najważniejsze blokady pozostały mechaniczne i hydrauliczne. Wszystkie funkcje sterowania i kontroli sprawuje układ elektroniczny, sterujący hydrauliką skrzyni za pomocą zespołu zaworów i czujników. Charakterystyczną różnicą względem drugiej grupy skrzyń jest to, że za utrzymywanie ważnych parametrów ciśnienia i pracy hydrauliki skrzyni nie odpowiadają już żadne regulatory mechaniczno-hydrauliczne, ale pętla, w skład której wchodzą: czujniki – komputer – zawory sterujące ciśnieniami. Można je zgrubnie podzielić na:
-
skrzynie w budowie przypominające manualne, w których zmiana biegów polega na zmianie przełożeń kół zębatych. Przykładem mogą być skrzynie DSG. Są to dwusprzęgłowe skrzynie montowane w VAG. Tak naprawdę to jest to zespół dwóch skrzyń biegów w jednej obudowie. Jedna skrzynia ma biegi parzyste, druga nieparzyste. Gdy jedziemy np. na 3 biegu, automat już nam włączył 4, dzięki czemu zmiana przebiega bardzo szybko.
-
Skrzynie z przekładniami planetarnymi. Takie produkuje Mercedes pod nazwą 5, 7 lub 9G-Tronic. Liczba ta określa ilość przełożeń. Co ciekawe, mają dwa wsteczne biegi. Za przełożenia odpowiadają przekładnie planetarne, które pogrupowane są parami, a między nimi znajduje się kosz sprzęgieł.
